Αλλάζοντας τα σύνορα της Ευρώπης: η δεκαετία του 1990

Η Ευρώπη χωρίς σύνορα συνέχισε να αναπτύσσεται τη δεκαετία του 1990, με περισσότερα κύματα διεύρυνσης, την έναρξη της ενιαίας αγοράς, τα ταξίδια χωρίς ελέγχους στα σύνορα και το ευρώ. Πώς αντέδρασαν οι ψηφοφόροι στις κάλπες; 

1994: μια νέα Ευρώπη με μια νέα Συνθήκη

Ο κόσμος έξω από τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης άλλαζε και στο διάστημα που είχε μεσολαβήσει από τις τελευταίες ευρωεκλογές είχε γίνει αγνώριστος. Είχε συντελεστεί η επανένωση της Γερμανίας, ενώ η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας προκάλεσε εντάσεις που θα οδηγούσαν σε βίαιους πολέμους για μεγάλο μέρος της επόμενης δεκαετίας.

Καταλύτης για την πτώση του τείχους του Βερολίνου στις 9 Νοεμβρίου του 1989 ήταν οι ειρηνικές διαδηλώσεις και πορείες διαμαρτυρίας από τις νεοσύστατες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στην Ανατολική Γερμανία. Η ειρηνική αυτή επανάσταση εντάσσεται σε μια σειρά διάφορων γεγονότων, από το κίνημα «Αλληλεγγύη» (Solidarność) στην Πολωνία, το Πανευρωπαϊκό Πικνίκ στην Ουγγαρία και τη Βελούδινη Επανάσταση στην Τσεχοσλοβακία, μέχρι τον «Δρόμο της Βαλτικής» και τη βίαιη επανάσταση στη Ρουμανία. Σε ολόκληρη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, οι άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους για να αγωνιστούν ειρηνικά και ενωμένοι για τη δημοκρατία, την ελευθερία της κυκλοφορίας και το κράτος δικαίου.

Στην ΕΕ, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση συνεχιζόταν. Υπογράφηκε η Συνθήκη του Μάαστριχτ, μια Συνθήκη ορόσημο που έθεσε τα θεμέλια για το μελλοντικό ενιαίο νόμισμα, την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας, καθώς και για στενότερη συνεργασία στους τομείς της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων. Το Κοινοβούλιο απέκτησε μεγαλύτερο ρόλο στη λήψη αποφάσεων, με την εισαγωγή της διαδικασίας της συναπόφασης. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όφειλε πλέον να εγκρίνει τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προτού τα μέλη της αναλάβουν τα καθήκοντά τους.

Η ενιαία αγορά τέθηκε σε εφαρμογή στα 12 κράτη μέλη που αποτελούσαν την ΕΕ το 1993, επιτρέποντας σε ανθρώπους, αγαθά, υπηρεσίες και κεφάλαια να μετακινούνται ελεύθερα στις χώρες αυτές. Σήμερα η ενιαία αγορά καλύπτει και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Ελβετία.

Για πρώτη φορά οι πολίτες της ΕΕ μπορούσαν να ψηφίσουν στη χώρα διαμονής τους, ακόμη και αν δεν ήταν υπήκοοι της χώρας αυτής. Δίνοντας στους Ευρωπαίους πολίτες τη δυνατότητα να ασκούν τα δημοκρατικά τους δικαιώματα όπου κι αν διαμένουν, η ΕΕ έκανε ένα αποφασιστικό βήμα στην πορεία προς μια πραγματική ευρωπαϊκή δημοκρατία. 

1999: καταργούνται τα σύνορα στην Ευρώπη

Οι πολίτες στην Αυστρία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία ψήφισαν για πρώτη φορά στις ευρωεκλογές. 

Τον Μάρτιο του 1999 ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπό την προεδρία του Ζακ Σαντέρ αναγκάστηκε σε παραίτηση υπό την πίεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Τον Μάιο του 1999 τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη του Άμστερνταμ, η οποία απλοποίησε και διεύρυνε το πεδίο εφαρμογής της διαδικασίας της συναπόφασης, καθιστώντας το Κοινοβούλιο συννομοθέτη μαζί με το Συμβούλιο σε πολλούς τομείς. Εν τω μεταξύ, άρχισε να διαφαίνεται στον ορίζοντα μια πιθανή διεύρυνση της ΕΕ προς την Ανατολική Ευρώπη.

Η Συμφωνία του Σένγκεν τέθηκε σε ισχύ το 1995 σε επτά χώρες αρχικά: το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Οι άνθρωποι μπορούσαν να μετακινούνται ανάμεσα σε αυτές τις χώρες χωρίς να υποβάλλονται πλέον σε ελέγχους διαβατηρίων στα σύνορα.

Για τους ψηφοφόρους, βασική προτεραιότητα ήταν η απασχόληση. Ακολουθούσαν η καταπολέμηση των ναρκωτικών και της εγκληματικότητας, καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος και των καταναλωτών. Η κρίση στο Κοσσυφοπέδιο ήταν ακόμη ένα σημαντικό θέμα που απασχολούσε τους πολίτες.