Wystawa
Pomysł utworzenia dorocznej nagrody Parlamentu Europejskiego jest owocem debaty plenarnej na temat sytuacji Andrieja Sacharowa, która odbyła się w lipcu 1984 r. Parlament chciał nagradzać działania na rzecz rozwoju stosunków Wschód-Zachód, wolności dyskusji i swobody prowadzenia dochodzeń przez dziennikarzy śledczych, obrony praw człowieka i praworządności. Jak powiedział poseł-sprawozdawca, Francuz Jean-François Deniau, wybrany przez obywateli Parlament Europejski ma obowiązek bronić podstawowych wolności. Zdaniem Deniau Andriej Sacharow był doskonałym pierwowzorem dla nagrody.
[...] był europejskim obywatelem uosabiającym wolność myśli i wolność słowa, który z uwagi na swoje przekonania i swoje sumienie postanowił odrzucić wszelkie korzyści materialne i wszystkie przypadające mu w udziale zaszczyty.
Jean-François Deniau
Posłowie nie kazali długo czekać na swoją reakcję – 13 grudnia 1985 r. zdecydowaną większością głosów przyjęli projekt rezolucji na temat ustanowienia Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli.
Wiosną 1987 r. ówczesny przewodniczący Parlamentu zwraca się do Andrieja Sacharowa o wsparcie projektu. Naukowiec wyraża zgodę na nazwanie nagrody jego imieniem. Ostatecznie zapada decyzja, że Nagroda im. Sacharowa będzie przyznawana osobom lub organizacjom, które wyróżniają się działalnością, zaangażowaniem i dokonaniami w dziedzinie praw człowieka w Europie i na świecie. W porozumieniu z Komisją ds. Politycznych Parlamentu ustalono, że nagroda zostanie po raz pierwszy przyznana pod koniec 1988 r. Jej laureatami zostali Nelson Mandela i Anatolij Marczenko. Kandydaturę tego ostatniego wysunął sam Sacharow.
