Wystawa
Nelson Rolihlahla Mandela – 1988 r., Republika Południowej Afryki
Nelson Mandela, będący ikoną walki z rasizmem, stał na czele historycznych przemian w Republice Południowej Afryki, prowadzących od apartheidu do demokracji, w której jest miejsce dla przedstawicieli wszystkich ras, a także promował równość szans i pokój dla wszystkich.
Ta nagroda jest zachętą, by urzeczywistniać naszą wspólną wizję – wizję świata bez wojny, ubóstwa i cierpienia. Najważniejsza jest odwaga, by walczyć o sprawiedliwość i pokój.
Anatolij Marczenko (pośmiertnie) – 1988 r., Rosja
Były dysydent Związku Radzieckiego, który ujawnił przerażające warunki przetrzymywania więźniów politycznych. Anatolij Marczenko został nominowany przez samego Andrieja Sacharowa.
Aleksander Dubček – 1989 r., Słowacja
Alexander Dubček, wiodąca postać praskiej wiosny, działał na rzecz reform demokratycznych i gospodarczych. Przez całe życie walczył o wolność, suwerenność i sprawiedliwość społeczną.
Przyjmując Nagrodę im. Sacharowa, myślę o wszystkich, którzy zapoczątkowali ten proces transformacji. Nawet w najtrudniejszych chwilach historii narody tworzące mój kraj nigdy nie straciły poczucia, że są częścią wielkiej walki ludzkości o wolność.
Aung San Suu Kyi – 1990 r., Mjanma
Była więźniarka polityczna Aung San Suu Kyi zapoczątkowała prodemokratyczną walkę z dyktaturą wojskową w Mjanmie. Nagrodę im. Sacharowa za wolność myśli mogła odebrać osobiście dopiero 22 października 2013 r., czyli 23 lata po jej otrzymaniu.
10 września 2020 r. Konferencja Przewodniczących Parlamentu Europejskiego postanowiła zawiesić członkostwo Aung San Suu Kyi w społeczności Laureatów Nagrody im. Sacharowa w odpowiedzi na brak działania ze strony laureatki w obronie praw mniejszości Rohindżów w Mjanmie oraz jej przyzwolenie na powiązane z tą sytuacją naruszenia praw człowieka, międzynarodowego prawa humanitarnego i międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka.
Adem Demaçi – 1991 r., Kosowo
Przeciwstawiając się brutalnym represjom ze strony serbskiego reżimu, „Mandela Bałkanów” poświęcił się promowaniu tolerancji i pojednania etnicznego w Kosowie.
Bez wolności słowa nie ma dialogu, bez dialogu nie można poznać prawdy, a bez prawdy nie ma postępu.
Matki z Plaza de Mayo – 1992 r., Argentyna
Matki z Plaza de Mayo stanęły na czele pokojowego ruchu oporu przeciwko dyktaturze wojskowej i represjom w Argentynie w reakcji na wymuszone zaginięcia i torturowanie przeciwników politycznych.
Pragniemy zawrzeć swego rodzaju pakt, wspólne zobowiązanie do dołożenia starań, by życie i jego ochrona nie znały granic.
Hebe de Bonafini
Dziennik „Oslobođenje” – 1993 r., Bośnia i Hercegowina
Dziennikarze sarajewskiej gazety „Oslobođenje” ryzykowali życiem, walcząc o utrzymanie jedności i różnorodności etnicznej kraju podczas wojny w byłej Jugosławii.
Pragniemy wieloetnicznej, wielonarodowej, kosmopolitycznej i tolerancyjnej Bośni i Hercegowiny.
Zlatko Dizdarević
Taslima Nasrin – 1994 r., Bangladesz
Pisarka Taslima Nasrin, zmuszona do opuszczenia Bangladeszu i Bengalu za świeckie poglądy, walczy z uciskiem kobiet i sprzeciwia się wszelkim formom ekstremizmu religijnego.
Jako pisarka nie mogę biernie przyglądać się wydarzeniom w moim kraju i odciąć się od świata, w którym żyję.
Leyla Zana – 1995 r., Turcja
Walka o demokrację Leyli Zany, w 1991 r. pierwszej Kurdyjki wybranej do parlamentu tureckiego, symbolizuje walkę narodu kurdyjskiego o godność i prawa człowieka.
Nie będą mogli powstrzymać rozwoju i internacjonalizacji naszej pokojowej walki o współistnienie w równości i braterstwie [...], demokracji i przy wzajemnym poszanowaniu praw i tożsamości każdego narodu.
Wei Jingsheng – 1996 r., Chiny
Wei Jingsheng, przywódca opozycji wobec reżimu chińskiego, potępia naruszenia praw człowieka i walczy o demokrację. Ani więzienie, ani wygnanie nie skłoniły go do milczenia.
Nagroda im. Sacharowa jest aktem zachęty i wsparcia ze strony narodów Europy [...] dla ruchu na rzecz praw człowieka w Chinach.
Salima Ghezali – 1997 r., Algieria
Salima Ghezali, redaktor naczelna opozycyjnej gazety „La Nation” i prezes Stowarzyszenia na rzecz Emancypacji Kobiet, działa na rzecz praw kobiet, demokracji i dialogu politycznego w Algierii.
Podstawowe wartości demokratyczne [...] nie mają najmniejszej szansy, by wydostać się z getta, w którym są makiawelicznie przetrzymywane, jeżeli przytłaczająca większość ludzi uznaje je za przywilej mniejszości nieczułej na ich losy.
Ibrahim Rugova – 1998 r., Kosowo
Działając niestrudzenie na rzecz pokojowych rozwiązań i dialogu, pierwszy prezydent Kosowa poświęcił życie wspieraniu pokojowego oporu osób narodowości albańskiej przeciwko serbskiemu uciskowi.
Od dziesięciu lat Nagroda im. Sacharowa jest symbolem pokoju, wolności i człowieczeństwa.
Xanana Gusmão – 1999 r., Timor Wschodni
Xanana Gusmão, przywódca Timoru Wschodniego w walce o wolność i prawo do samostanowienia, został pierwszym prezydentem tego kraju, a następnie piastował urząd premiera.
Nagroda ta jest wyrazem uznania ze strony Parlamentu Europejskiego dla odwagi mojego narodu w walce o wolną ojczyznę, w której wolność myśli byłaby prawem stanowiącym nieodłączny element człowieczeństwa.