Wystawa
Czarnoskórzy w Europie
Sportowcy
Czarnoskórzy zawodnicy
Od XIX wieku sport stał się bardziej popularny, profesjonalny i lukratywny, a czarnoskórzy sportowcy odnosili w nim sukcesy. Ale mimo że byli doceniani za swoje osiągnięcia sportowe, często spotykali się z rasizmem i uprzedzeniami ze strony władz, kibiców i całego społeczeństwa.
Pierwszym czarnoskórym sportowcem, który wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich, był Constantin Henriquez de Zubiera, członek francuskiej drużyny rugby w Paryżu w 1900 roku. De Zubiera, urodzony na Haiti, był również pierwszym czarnoskórym złotym medalistą olimpijskim, gdy Francja wygrała turniej rugby.
Dwa poniższe plakaty symbolizują uprzedzenia, z jakimi borykali się czarnoskórzy sportowcy w XX wieku. Pierwszy plakat pochodzi z 1950 roku i promuje Harlem Globetrotters, jedną z najbardziej utytułowanych drużyn koszykarskich na świecie. Na plakacie Globetrottersi zostali opatrzeni rasistowską etykietą przed meczem w Antwerpii, który zapowiadano jako mecz pomiędzy „Czarnymi i Białymi”.
Drugi plakat pochodzi z 1978 roku i reklamuje mecz wrestlingowy pomiędzy Bertem Mychelem a „Murzynem Samsonem”, kolumbijskim zapaśnikiem znanym jako Billy Samson (prawdziwe nazwisko Pedro Murillo). Redukowanie Murillo tylko do koloru jego skóry i nieużywanie jego nazwiska egzotyzowało go i odczłowieczało.
Przez cały XX wiek czarnoskórzy sportowcy musieli rywalizować w tych niesprzyjających okolicznościach – sławieni za swoje osiągnięcia, a jednocześnie zmuszeni do stawiania czoła przeciwnościom losu i rasizmowi. Niniejszy rozdział przedstawia osobiste i zawodowe osiągnięcia pięciu czarnoskórych sportowców ery nowożytnej, opowiadając historie ich życia i podkreślając ich sportowe sukcesy.
Abebe Bikila
Abebe Bikila był pierwszym etiopskim sportowcem, który zdobył złoty medal olimpijski. Wygrał złoto w maratonie na Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie w 1960 roku, biegnąc boso i ustanawiając nowy rekord świata
Abebe Bikila urodził się w Shewa 7 sierpnia 1932 roku. Około 1952 roku przeniósł się do Addis Abeby i wstąpił do 5. pułku piechoty Etiopskiej Gwardii Cesarskiej, elitarnej dywizji piechoty, która strzegła cesarza Etiopii. W armii Bikila awansował do stopnia szambelana (kapitana).
Bikila wziął udział w szesnastu maratonach. Zajął drugie miejsce w pierwszym maratonie w Addis Abebie, wygrał dwanaście innych biegów i zajął piąte miejsce w Maratonie Bostońskim w 1963 roku. Abebe zdobył swój drugi złoty medal na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 r., stając się pierwszym sportowcem, który z powodzeniem obronił tytuł mistrza olimpijskiego w maratonie.
W lipcu 1967 roku Abebe doznał pierwszego z kilku urazów nogi związanych z uprawianiem sportu, które uniemożliwiły mu ukończenie dwóch ostatnich maratonów. W marcu 1969 roku Abebe został sparaliżowany w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku samochodowym. Odzyskał częściową sprawność w górnej części ciała, ale nigdy już nie mógł chodzić. Podczas leczenia w Anglii Abebe rywalizował w łucznictwie i tenisie stołowym na Igrzyskach Stoke Mandeville w Londynie w 1970 roku, które były pierwowzorem Igrzysk Paraolimpijskich. Wystąpił także w zawodach dla niepełnosprawnych sportowców w Norwegii w 1971 r., wygrywając w saneczkarstwie przełajowym.
Abebe zmarł w wieku 41 lat w październiku 1973 roku z powodu wylewu krwi do mózgu związanego z wypadkiem, któremu uległ cztery lata wcześniej. Jego pogrzeb miał charakter uroczystości państwowej, a w Etiopii ogłoszono dzień żałoby narodowej. Dziś wiele etiopskich szkół, obiektów i wydarzeń nosi jego imię, m.in. stadion Abebe Bikili w Addis Abebie.
Helmut Köglberger
Helmut Köglberger był pierwszym czarnoskórym piłkarzem, który zagrał dla Austrii. Zadebiutował w meczu z Węgrami we wrześniu 1965 roku. Köglberger, który urodził się w 1946 roku w Steyr w Austrii, był synem Austriaczki i afroamerykańskiego żołnierza należącego do alianckich sił okupacyjnych po II wojnie światowej. W późniejszych wywiadach Köglberger mówił, że dorastał nie znając swojego ojca.
Profesjonalną karierę piłkarską rozpoczął w 1964 roku w klubie Linz Athletic Sport Club (znanym jako LASK), który w tamtym sezonie zdobył mistrzostwo Austrii. W 1968 roku przeniósł się do FK Austria Wien, który również w tamtym sezonie zdobył mistrzostwo Austrii, do czego przyczynił się Köglberger, który w sezonie 1968/69 był najlepszym strzelcem ligi. W sezonie 1974/75 powrócił do LASK i ponownie był najlepszym strzelcem ligi z dorobkiem 22 bramek.
Köglberger wystąpił 28 razy w reprezentacji Austrii, strzelając 6 bramek i będąc jej kapitanem.
Po przejściu na sportową emeryturę Köglberger zarządzał kilkoma austriackimi drużynami, a także wspierał Akademię Piłkarską ACAKORO w Nairobi w Kenii. Helmut Köglberger zmarł we wrześniu 2018 roku w wieku 72 lat.
Nelli Cooman
Holenderska sprinterka Nelli Cooman wyróżniała się w biegach na krótkich dystansach i zdobyła wiele tytułów mistrzowskich. Była dwukrotną mistrzynią świata i sześciokrotną mistrzynią Europy w biegach na 60 metrów na halowych mistrzostwach przez całe lata osiemdziesiąte.
Cooman, która urodziła się w Surinamie w 1964 roku, przeprowadziła się z rodziną do Rotterdamu w Holandii w wieku ośmiu lat. Początkowo interesowała się piłką nożną, a ze względu na szybkość nadano jej przydomek „Miss Pelé”. Jako nastolatka zmieniła dyscyplinę sportu i rozpoczęła treningi lekkoatletyczne. W 1981 roku wzięła udział w Mistrzostwach Europy Juniorów w Utrechcie, gdzie zajęła siódme miejsce w biegu na 100 metrów. W 1984 roku została zawodową lekkoatletką i w tym samym roku zdobyła brązowy medal na Halowych Mistrzostwach Europy w Göteborgu.
Dwa lata później, na Halowych Mistrzostwach Europy w Madrycie w 1986 roku, zdobyła złoty medal w biegu na 60 metrów w czasie 7 sekund, ustanawiając rekord świata. W tym samym roku została uznana w Holandii za sportsmenkę roku. Jej rekord świata pozostał niepokonany do 1992 roku, ale do dziś jest to holenderski rekord narodowy.
W 1987, 1988 i 1989 roku zdobyła złote medale w Halowych Mistrzostwach Europy, a w 1987 i 1989 roku złote medale w Halowych Mistrzostwach Świata. Nelli Cooman przeszła na sportową emeryturę w 1995 roku.
Martin Dahlin
Ten pamiątkowy znaczek pocztowy z okazji Mistrzostw Świata w 1994 r. przedstawia szwedzkiego piłkarza Martina Dahlina – potężnego napastnika należącego do szwedzkiej drużyny, która dotarła do półfinału Mistrzostw Europy w 1992 roku i zajęła trzecie miejsce w Mistrzostwach Świata w 1994 roku.
Martin Dahlin urodził się w 1968 roku i dorastał w Lund na południu Szwecji. Był synem Wenezuelczyka i Szwedki. Rodzice zachęcali go do zainteresowania się piłką nożną. Grał w lokalnych drużynach Lunds BK i Malmö FF, a następnie został wybrany do reprezentacji Szwecji na Igrzyska Olimpijskie w 1988 roku. Strzelił bramkę podczas debiutu w reprezentacji Szwecji w 1991 roku jako jeden z pierwszych czarnoskórych zawodników, którzy reprezentowali ten kraj.
W latach 90. Dahlin grał w piłce klubowej w Niemczech, Włoszech i Wielkiej Brytanii. W 1993 – po strzeleniu siedmiu bramek w meczach eliminacji do Mistrzostw Świata roku – zdobył Złotą Piłkę (Guldbollen), nagrodę dla najlepszego szwedzkiego piłkarza roku. Na Mistrzostwach Świata w 1994 roku strzelił kolejne cztery gole w turnieju, w którym Szwecja zajęła trzecie miejsce. Jego 60 pucharów i 29 bramek dla Szwecji plasuje go w pierwszej dziesiątce szwedzkich strzelców wszech czasów.
Adams, która urodziła się w Leeds, West Yorkshire, zaczęła boksować w dzieciństwie, wygrywając swoją pierwszą walkę w wieku 13 lat. Na początku swojej kariery bokserskiej Adams miała problemy ze znalezieniem funduszy – częściowo z powodu braku uznania dla kobiecego boksu. W tym czasie pracowała jako budowlaniec i statystka w programach telewizyjnych, jednocześnie nie rezygnując z treningów. Dopiero w 2009 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski poparł finansowanie kobiecego boksu.
Dzięki swojemu złotu olimpijskiemu w 2012 roku, Adams była pierwszym otwartym sportowcem LGBTQ+, który zdobył medal olimpijski w boksie. 11 lat wcześniej – w 2011 roku – była pierwszą bokserką, która kiedykolwiek reprezentowała Anglię w walce z irlandzkim bokserem. W 2007 roku została pierwszą angielską bokserką, która zdobyła medal na dużym turnieju, zdobywając srebro na Mistrzostwach Europy w Danii.
Na Igrzyskach Olimpijskich w Rio de Janeiro w 2016 roku Adams obroniła tytuł, zdobywając złoto.
W 2016 roku była mistrzynią olimpijską, świata i igrzysk europejskich w wadze muszej, po wygraniu wszystkich możliwych mistrzostw amatorskich. W 2017 roku Adams przeszła na zawodowstwo, zostając mistrzynią WBO w 2019 roku. W tym samym roku przeszła na emeryturę bokserską, aby zapobiec dalszym kontuzjom. Obecnie kontynuuje karierę w mediach.