Europejskie Stolice Kultury 2024: Bad Ischl, Bodø i Tartu

Każdego roku program Europejskie Stolice Kultury celebruje bogate dziedzictwo kulturowe Europy, przybliżając znaczenie historyczne, życie kulturalne i spuściznę artystyczną poszczególnych miast i regionów.

W 2024 r. w centrum uwagi znajdą się Bad Ischl w Austrii, Bodø w Norwegii i Tartu w Estonii. Europejskie Stolice Kultury nie muszą być dużymi, ruchliwymi miastami - w tym roku tytuł otrzymały trzy najmniejsze miejscowości w historii programu.

Każde z tych miejsc stanowi wyjątkowe połączenie dziedzictwa, historii i róznorodności artystycznej, oferując wgląd w tętniące życiem dziedzictwo Europy. Poznajmy je lepiej!

Bad Ischl, Austria

Bad Ischl znajduje się w alpejskim regionie Salzkammergut w Austrii. Składa się on z 23 gmin, które wspólnie otrzymały tytuł "Stolicy Kultury".

Bad Ischl to miejscowość uzdrowiskowa znana ze swojej cesarskiej historii. W 1849 roku cesarz Austrii Franciszek Józef I wybrał to miasto na swoją letnią rezydencję. Elegancka architektura i malownicze krajobrazy odzwierciedlały bogactwo i wielkość monarchii austro-węgierskiej.

Franciszek Józef i jego żona, Elżbieta Bawarska (znana jako cesarzowa Sisi), spędzali lato w rezydencji Kaiservilla.

To właśnie w tej cesarskiej willi w 1914 r. Franciszek Józef podpisał deklarację wojny Austro-Węgier przeciwko Królestwu Serbii, co rozpoczęło I wojnę światową.

Ale region Salzkammergut był ważny na długo przed I wojną światową. Znajdowały się tu ważne ośrodki w epokach brązu i żelaza. Położona nad jeziorem wioska Hallstatt dała nawet swoją nazwę odrębnej kulturze archeologicznej - okresowi określanemu jako kultura halsztacka (850 do 500 p.n.e.). W XIX wieku wykopaliska na dużym prehistorycznym cmentarzu ujawniły narzędzia i inne artefakty związane z pobliskimi kopalniami soli.

Region ten inspirował wielu artystów, w szczególności Gustava Klimta, który spędzając często wakacje nad jeziorem Attersee, namalował dziesiątki obrazów natchniony pięknem miejscowej przyrody.

Plany Europejskiej Stolicy Kultury Salzkammergut koncentrują się na czterech następujących filarach: Siła i tradycja, Kultura w ruchu, Dzielenie się Salzkammergut i "Globalokal". Poprzez te działania Salzkammergut 2024 ma na celu połączenie swojej prehistorycznej, imperialnej oraz najnowszej historii z przyszłością.

Bodø, Norwegia

Co trzy lata miejscowości z krajów spoza Unii Europejskiej zapraszane są do ubiegania się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. Na 2024 rok został on przyznany najbardziej wysuniętemu na północ miejscu: norweskiemu miastu Bodø.

Bodø położone jest wśród zapierających dech w piersiach krajobrazów nad kołem podbiegunowym i liczy około 50 000 mieszkańców.

Na początku XIX wieku, miejscowość rozwinęła się dzięki rybołówstwu i przemysłowi morskiemu, uzyskując status miasta. Obecnie Bodø jest siedzibą Norweskiego Muzeum Lotnictwa, a w pobliżu położona jest baza Królewskich Norweskich Sił Powietrznych.

Dziś Bodø jest domem dla Fram Kino, pierwszego kina w Norwegii, które zostało otwarte w 1908 roku. Znajduje się tu również klub piłkarski Bodø/Glimt, najbardziej wysunięty na północ klub, który wygrał europejskie rozgrywki ligowe: mistrzostwa Norwegii (Eliteserien) w 2020, 2021 i 2023 roku.

W 2024 r. w Bodø i całym regionie Nordland odbędzie się ponad 1000 wydarzeń, skierowanych zwłaszcza do młodych ludzi.

W Bodø będą się one odbywały głównie w Stormen Cultural Quarter: sali koncertowej, teatrze i bibliotece, które zostały otwarte w 2014 roku.

Tartu, Estonia

Tartu to drugie pod wzgędem wielkości miasto Estonii, znane jako jej intelektualna stolica. Uniwersytet w Tartu jest najstarszym uniwersytetem w kraji, założonym w 1632 roku.

Historia Tartu sięga V wieku. W VII wieku na wzgórzu Toome zbudowano fortyfikacje, a w średniowieczu znajdował się tam również zamek biskupi.

Dziś na wzgórzu Toome znajdują się takie zabytki, jak ruiny katedry w Tartu, Sąd Najwyższy Estonii czy Most Anioła.

Na przestrzeni wieków Tartu znajdowało się pod panowaniem Szwecji, Polski oraz Rosji, dlatego historycznie znane było także pod innymi nazwami - Tarbatu, Dorpat albo Yuryev. Od czasu uzyskania przez Estonię niepodległości w 1918 r. miasto przyjęło obecną nazwę Tartu.

Tartu tętni kulturalnym życiem. Muzeum Sztuki w Tartu prezentuje zróżnicowaną kolekcję sztuki estońskiej, odzwierciedlającą artystyczny rozwój kraju przez różne epoki. Znajduje się tu też Estońskie Muzeum Sportu i Olimpizmu oraz Muzeum Miasta Tartu.

Teatr Vanemuine został założony w 1870 roku i jest jednym z najstarszych teatrów w Estonii.

W 2024 r. Tartu planuje serię wystaw i działań związanych z koncepcją "Sztuki przetrwania". Odbędzie się ponad 1000 wydarzeń, a ich uczestnicy będą się dzielić wiedzą, umiejętnościami i wartościami, które mają pomóc prowadzić dobre życie w przyszłości.

Główny obraz jest kolażem: "Bad Ischl and Traun River" Davida McGregora, "Nyholmsundet" Frankemanna i "Tartu kesklinn" Ireen Trummer - wszystkie za pośrednictwem Wikimedia Commons.