Έκθεση
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θεωρεί ότι η οικοδόμηση μιας ενωμένης Ευρώπης βασίζεται σε μια σειρά από θεμελιώδεις αξίες και αρχές που ενώνουν τις χώρες και τους λαούς: η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα, ιδίως των μειονοτήτων.
Ήδη πριν από τη διεξαγωγή των πρώτων άμεσων εκλογών το 1979, το Κοινοβούλιο είχε αρχίσει να προωθεί τα θεμελιώδη δικαιώματα κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του. Οι ευρωβουλευτές θέλουν με αυτόν τον τρόπο να υπογραμμίσουν την πολιτική διάσταση που έχει το οικοδόμημα της ενωμένης Ευρώπης. Εδώ και τριάντα χρόνια το Κοινοβούλιο διεξάγει κάθε χρόνο συζήτηση και εγκρίνει ψήφισμα σχετικά με την κατάσταση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι ευρωβουλευτές εξέφραζαν ανέκαθεν την πεποίθησή τους ότι πρέπει να θεσπιστεί ένα ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο που θα προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών. Θεωρούν ότι είναι σημαντικό για όλους μας να γνωρίζουμε τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες που διαθέτουμε. Γι’ αυτό τον λόγο επέμειναν να δημιουργηθούν μηχανισμοί έννομης προστασίας, τους οποίους θα μπορούν να χρησιμοποιούν οι πολίτες σε περίπτωση που παραβιάζονται τα δικαιώματα και οι ελευθερίες τους.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 οι εκπρόσωποι του Κοινοβουλίου διαδραμάτισαν ηγετικό ρόλο στην κατάρτιση του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για πρώτη φορά, οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ένωσαν τις δυνάμεις τους με βουλευτές από τα εθνικά κοινοβούλια, καθώς και με εκπροσώπους των αρχηγών κρατών ή κυβερνήσεων και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για να συντάξουν ένα κείμενο με συνταγματικό χαρακτήρα.
Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ήταν το αποτέλεσμα των συζητήσεων που είχαν μεταξύ τους. Σε αυτόν περιλαμβάνονται όλες οι κοινές αξίες και τα δικαιώματα που βασίζονται σε συγκεκριμένες βασικές αρχές, όπως: η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, οι θεμελιώδεις ελευθερίες, η ισότητα μεταξύ των ανθρώπων, η αλληλεγγύη, η ιθαγένεια και η δικαιοσύνη, η δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Τα τελευταία χρόνια το Κοινοβούλιο έχει εκφράσει την ανησυχία του για την οπισθοδρόμηση που παρατηρείται σε θέματα δημοκρατίας, καθώς και για τη σταδιακή διάβρωση των αξιών της ΕΕ σε ορισμένα κράτη μέλη, υποστηρίζοντας ότι πρέπει να επιβληθούν κυρώσεις. Συνέστησε επίσης μια ομάδα παρακολούθησης της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.